Mary Nehri Kaplumbağası (Elusor macrurus)

Mary Nehri Kaplumbağası (Elusor macrurus) nesli tükenme tehlikesi altında olan, kısa boyunlu bir kaplumbağadır. Avustralya’nın Queensland eyaletinin güneydoğusundaki Mary Nehri’nde yaşamaktadır. 1960’lar ve 1970’lerde Avustralya’da popüler bir ev hayvanıydı ve on yıllık sürelerde her yıl 15.000 civarı birey, evcil hayvan dükkânlarına getirildi. Elusor, nesilleri artık tükenmiş olan çok eski kaplumbağaların bir temsilcisini barındıran, monotipik bir cinstir.

Mary Nehri Kaplumbağası, Avustralya’nın en büyük kaplumbağalarından biridir. 50 cm.yi geçen kabuk uzunluğuna sahip bireyler kayıt altına alınmıştır. Yumurtadan yeni çıkan yavrular ise 2 ila 3,5 cm. uzunluktaki kabuklara sahip olur. Erişkin Mary Nehri Kaplumbağalarının renk açısından sade veya karışık desenli, uzun ve akımsal kabukları vardır. Genel renkleri, pas kırmızısından kahverengiye ve neredeyse siyaha kadar değişiklik gösterebilir. Plastron (göğüslük) ise kremden soluk pembeye kadar çeşitli renklerde olur. Derisinin rengi, kabuğununkiyle benzerdir ve kuyruğunda ve kol ve bacaklarında çoğunlukla somon pembesi bir renk görülür. Gözleri (iris) soluk mavidir. Çift durumlu solunum yapar, yani su altında iken dışkılık ile oksijen emme özelliğine sahiptir. Ancak düzenli olarak, olağan şekilde hava solumak için yüzeye çıkar.

Mary Nehri Kaplumbağasının sıra dışı bir özelliği kuyruğudur; kuyruk, kabuğun üçte ikisi uzunluğunda olabilir. Kuyrukta, diğer tüm modern kaplumbağalarda kaybolmuş bir özellik olarak, hemal yaylar (damar yayları) görülür. Bu muhtemelen sonradan kazanılmış bir özelliktir ama ne işe yaradığı bilinmemektedir. Başka bir sıra dışı özellik ise alt çenenin altındaki son derece uzun duyargalardır. Orantısal olarak, yaşadığı bölgedeki tüm kaplumbağa türleri arasında en küçük başa ve en büyük arka ayaklara sahiptir; bu durum ona en hızlı yüzücü olma özelliğini kazandırmıştır.

Günümüzde, Queensland Doğa Koruma Yasası 1992 ve federal Çevre ve Biyoçeşitlilik Koruma Yasası 1999 uyarınca ‘Nesli Tükenme Tehlikesi Altında’ kategorisinde listelenmektedir. IUCN Kırmızı Listesi’nde de aynı kategoride yer almaktadır. Batı Avustralya’da yaşayan Batı Bataklık Kaplumbağasının (Pseudemydura umbrina) ardından, Avustralya’nın en fazla tehlike altındaki kaplumbağa türüdür. Mary Nehri Kaplumbağası ayrıca dünyanın nesli en fazla tükenme tehlikesi altındaki 25 kaplumbağasından biridir.

1994 yılında Cann & Legler tarafından sınıflandırılmıştır.

Avustralya’nın ilk sürüngen odaklı, kâr gütmeyen organizasyonu Avustralya Tatlı Su Kaplumbağaları Koruma ve Araştırma Birliği, 2007 yılında doğaya geri salınmak üzere bu türün esaret altındaki ilk üretimini gerçekleştirmiştir.


Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: Wikipedia > Mary River turtle