Pirene Dere Semenderi (Calotriton asper)

Pirene Dere Semenderi (Calotriton asper), Salamandridae familyasına mensup, ağırlıklı olarak sucul bir semender türüdür. Andorra, Fransa ve İspanya’nın kesiştiği bölgede, Pireneler’de görülür. Habitat kaybı nedeniyle, IUCN Kırmızı Listesinde “Türü Neredeyse Tehdit Altında” kategorisinde yer almaktadır.

Görünüşü

Pirene Dere Semenderi, 16 cm. uzunluğa ulaşır ve uzunluğunun yarısını, yanlamasına basık olan kuyruğu oluşturur. Dişiler, erkeklere göre çoğunlukla daha iri olur. Vücudu gürbüzdür, kafası basıktır, gözleri küçüktür ve uzuvları kısadır. Parotoid bezleri yoktur ve derisi küçük sert kabarcıklarla kaplıdır. Rengi çok çeşitli olabilir; üst kısmı çoğunlukla zeytin rengi, gri, kömür rengi veya çamursu kahverengi tonlarında ve bazen de alacalı koyu sarıdır. Omurgası boyunca uzanan kesikli bir sarımsı çizgisi vardır. Alt kısmında, her iki kenarda bir dizi koyu benekler yer alır ve orta kısım kırmızı, turuncu veya sarıdır. Erkeklerde dışkılık bölgesi yuvarlak, dişilerde ise koniktir.

Dağılımı ve Habitatı

Pirene Dere Semenderi, Pireneler’e ve etrafındaki dağlara özgüdür ve deniz seviyesinden 700 ila 2.500 metre yükseklikteki bölgelerde yaşar. Ağırlıklı olarak sucul bir türdür ve çoğunlukla ağır akıntılı akarsularda ve sığ dağ göllerinde yaşar. İçerisinde belli miktarda bitki bulunan, zemini kayalık veya çakıllık olan ve sıcaklığı 15°C’den düşük sulardan hoşlanır. Gündüz uzunluğuna dair bir uyarıcı bulunmadığından dolayı bazı semenderler, yılın uzun bir dönemi boyunca tamamen kovukların içinde yaşar.

Biyolojisi

Pirene Dere Semenderi, hem gündüz hem gece aktif olmasına rağmen pek sıklıkla görülmez. Yazın ağırlıklı olarak sucul bir hayat sürer. Böceklerle ve diğer yavaş hareket eden omurgasızlarla beslenir ve kendisi de alabalıklara yem olur, dolayısıyla alabalıkların bol olduğu kesimlerde sayıları azdır. Sudaki zirai ilaçlara karşı hassastır; bunları deri yoluyla emer ve bunlar dokularında birikir.

Dağılımının aşağı kesimlerinde, sıcak havalarda zaman zaman yaz uykusuna yatar. Yüksek rakımlarda, baharda karaya çıkarak kış aylarında kış uykusuna yatar. Kur sırasında erkek, birkaç saatlik süreç içerisinde, önce dişinin önünde parlak renkli alt kısımlarını sergiler ve sonra kuyruğuyla kavrayarak bir ila dört spermatoforunu doğrudan dişinin dışkılığına aktarır. Dişi, birkaç haftalık süreçte yirmi ila kırk yumurta yapar ve bu yumurtaları, uzayabilir dışkılığı ile kayalara veya kovukların içine yapıştırır. Yumurtalar yaklaşık altı hafta sonra çatlar; larvalarda dış solungaçlar bulunur ve larvalar tümüyle etçil olur. Başkalaşım geçirmelerinden önce bir veya birkaç defa kış geçirebilirler ve yüksekliğe bağlı olarak, iki veya daha fazla yılda erişkinliğe ulaşırlar; dişilerde bu süre erkeklere göre daha uzundur. Genç bireyler, omurgaları boyunca uzanan ince sarı çizgileriyle birlikte, koyu renkte olur.

Çevirmen: Anıl Altın

Kaynak: Wikipedia > Pyrenean brook salamander