Mata Mata Kaplumbağası (Chelus fimbriata)

Mata Mata veya Matamata (Chelus fimbriata), Güney Amerika’da, ağırlıklı olarak da Amazon ve Orinoco havzalarında bulunan bir tatlı su kaplumbağasıdır.

Sınıflandırılması

Mata Mata, ilk defa Fransız doğa bilimci Pierre Barrère tarafından 1741 yılında, “dikenli ve çıkıntılı pullara sahip, büyük kara kaplumbağası” olarak tanımlanmıştır. İlk sınıflandılması ise 1783 yılında Alman doğa bilimci Johann Gottlob Schneider tarafından, Testudo fimbriata adıyla yapılmıştır. İki asır boyunca, on dört farklı isim almıştır ve nihayet 1992 yılında son ismi Chelus fimbriata olmuştur.

Anatomisi ve Görünüşü

Mata Mata, iri yapılı ve yerleşik bir kaplumbağadır; büyük, üçgen şeklinde ve basık bir kafası, kafasında çok sayıda kabarcık ve deri kanatçıklar ve uzun borumsu burnunda bir ‘boynuzu’ vardır. Çenesinde ve boynunun altında bıyıklar bulunur.

Mata Matanın kahverengi veya siyah renkte ve dikdörtgen biçimindeki kabuğu, erişkinlikte 45 cm.ye kadar büyüyebilir. Erişkin birey ağırlığı 15 kg.dir. Plastron (göğüslük) dardır, eklemsizdir ve öne doğru kısadır ve dar köprülerle birlikte arka kısmında derin çentikler vardır. Bu görünümü sayesinde, olası avcılara karşı kamufle olmasını sağlar şekilde bir parça ağaç kabuğunu andırır. Plastron ve köprüler, krem renginden sarıya veya kahverengiye kadar renklenmeler gösterir.

Erişkinlikte başı, boynu, kuyruğu ve uzuvları grimsi kahverengi renkte olur. Boynu, kabuğunun altındaki omurgasından daha uzundur ve her iki tarafında küçük deri kanatçıklar bulunur. Yumurtadan yeni çıkan yavrular, büyüdükçe yavaş yavaş kaybolacak şekilde kabuklarının ve plastronlarının alt kenarlarında pembe / kırmızımsı renk sergiler.

Ön ayaklarında beş tane perdeli pençe bulunur. Erkekler, içbükey plastrona ve dişilerinkine göre daha uzun ve kalın kuyruğa sahip olur.

Habitatı

Bolivya’nın kuzeyi, Peru’nun doğusu, Ekvador, Kolombiya’nın doğusu, Venezuela, Guyanalar ve Brezilya’nın kuzey ve orta kesimlerindeki ağır akıntılı ve siyah suya sahip akarsularda, durgun havuzlarda ve bataklıklarda yaşar. Tam anlamıyla sucul bir türdür ama burnunu nefes almak için yüzeye uzatabildiği sığ sularda bulunmayı tercih eder.

Davranış Biçimi

Mata Matanın kabuğu görünüş açısından bir parça ağaç kabuğunu ve kafası da dökülmüş yaprakları andırır. Suda hareketsiz dururken derisi, bir balık yakına gelene kadar etraftaki bitkilerle uyum içerisinde olacak şekilde dalgalanır. Başını ileri iter, büyük ağzını olabildiğince açar, düşük basınçlı bir vakum yaratıp avını ağzının içine alır; bu avlanma biçimi, vakumlu beslenme olarak bilinir. Mata Mata ağzını kapatır, su yavaşça boşalır ve balık, bütünüyle yutulmuş olur. Ağız yapısı nedeniyle çiğneme becerisi yoktur.

Üremesi

Erkekler, uzuvlarını uzatarak, ağızları açık şekilde kafalarıyla dişilere hamle yaparak ve yan kanatçıklarını başının üzerine doğru kaldırarak kendilerini sergiler. Yuvalama, Yukarı Amazon’da ekim ayından aralık ayına kadar yapılır. Bir yumurta kümesinde 12 ila 28 adet ince kabuklu, küre biçiminde ve 35 mm. çaplı yumurta bulunur.

Beslenmesi

Ağırlıklı olarak sucul omurgasızlar ve balıklarla beslenen, etçil bir türdür.

Akvaryum Ortamında Bakımı

Mata Mata Kaplumbağası, egzotik evcil hayvan ticaretinde yer alır ve elde edilmesi oldukça maliyetlidir. Benzersiz görünüşü, onu ilgi çekici hale getirmektedir. Ayrıca oldukça fazla büyür. Bununla birlikte aktif bir avcı değildir, dolayısıyla Timsah Kapan Kaplumbağasında (Macrochelys temminckii) da olduğu üzere, büyük ve aktif türlere göre daha az alana gereksinim duyar.

Tüm sucul kaplumbağalarda geçerli olan yüksek su kalitesi gerekliliği durumu, akvaryumdaki bakımı açısından önemlidir. Yüksek tanen içeren ılık ve asidik su özelliği, tüm yıl boyunca sürdürülmelidir. Orta veya yüksek seviyede filtrasyon da önerilir.


Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: Wikipedia > Mata mata